Kino grozy od zawsze fascynowało widzów. Ten gatunek filmowy ma długą i barwną historię, sięgającą zarania ery filmowej. Przez dekady przechodził on różne metamorfozy, raz po raz zaskakując nowymi pomysłami i przerażającymi wizjami. Podążając śladem rozwoju horroru filmowego, od ekspresjonistycznych początków po współczesne produkcje, można dostrzec jak zmieniały się konwencje i stylistyka tego gatunku.
Początki kina grozy - ekspresjoniści niemieccy
Inspiracje sztuką i literaturą
Kino grozy zrodziło się na początku XX wieku w Niemczech, czerpiąc inspiracje z ekspresjonizmu - awangardowego kierunku w sztuce. Filmy ekspresjonistyczne sięgały po mroczne motywy zaczerpnięte z symbolizmu i romantyzmu. Częstym punktem odniesienia była twórczość E.A. Poego, E.T.A. Hoffmanna czy F.K. Grimma. Reżyserzy grozy chętnie adaptowali ich opowiadania.
Stylistyka filmów - mrok i ekspresja
Filmy ekspresjonistyczne cechował specyficzny mrok, oniryzm i skupienie na wewnętrznym świecie bohaterów. Ważną rolę odgrywały zniekształcenia perspektywy, kontrasty światłocienia oraz monumentalne, abstrakcyjne dekoracje. Dzięki temu uzyskiwano nastrój grozy, alienacji i szaleństwa.
Najważniejsze dzieła i twórcy
Do kanonu wczesnego kina grozy należą m.in. "Gabinet doktora Caligari" R. Wienego oraz "Nosferatu - symfonia grozy" F.W. Murnaua. Ważnymi reżyserami byli również P. Wegener, R. Reinert i F. Lang. Ich filmy wywarły ogromny wpływ na późniejszy rozwój gatunku.
Klasyka horroru lat 30. i 40. XX wieku
Amerykańskie filmy grozy lat 30.
W latach 30. XX w. centrum kina grozy przeniosło się do USA. Powstawały wówczas takie przełomowe produkcje jak "Frankenstein" czy "Dracula" w reżyserii J. Whale'a. Amerykańskie horrory łączyły grozę z czarnym humorem i rozrywką. Doceniano walory widowiskowe.
Rozwój gatunku w latach 40.
Lata 40. to czas, gdy studio Universal kontynuowało cykl horrorów z potworami. Powstały m.in. "Człowiek wilkołak" oraz serie filmów o Frankensteinie i hrabim Draculi. Rosła popularność tanich produkcji grozy wytwórni Poverty Row.
Kultowe dzieła i bohaterowie
Do klasyki zaliczają się m.in. "Doktor Jekyll i Mr Hyde", "Mumia" oraz "Kobieta-Pantera". W tym okresie narodziły się ikoniczne postacie potworów, które przetrwały w popkulturze.
Złoty okres horroru - lata 60. i 70.
Odrodzenie gatunku w latach 60.
Lata 60. przyniosły renesans horroru za sprawą niskobudżetowych produkcji wytwórni AIP i Hammer Film Productions. Kultowy status zyskał cykl filmów o psychopatycznym hrabim Draculi z Chri stopherem Lee.
Kino grozy lat 70. - bunt i przełamywanie tabu
Horrory lat 70. nabrały wyrazistszego, buntowniczego charakteru, przełamując dotychczasowe tabu. Pojawiły się wątki satanistyczne, okultystyczne, seksualne. Klasykami stały się "Egzorcysta" i "Teksańska masakra piłą mechaniczną".
Klasyka gatunku - najważniejsze tytuły
Do złotej ery należą również "Inwazja porywaczy ciał", "Carrie", "Halloween" i "Lśnienie" - wpływowe filmy, które zdefiniowały konwencje horroru.
Kino grozy lat 80. i początku 90.
Horror lat 80. - nastawienie na efekty specjalne
Lata 80. upłynęły pod znakiem komercyjnych horrorów nastawionych na efekty specjalne. Kino grozy stało się bardziej widowiskowe i brutalne. Kultowy status zyskały filmy "Koszmar z ulicy Wiązów" czy "Re-Animator".
Początek ery slashera
Na początku dekady narodził się również popularny podgatunek slashera, skupionego na brutalnych morderstwach (m.in. cykl "Piątek, trzynastego").
Najpopularniejsze cykle filmowe
Lata 80. i 90. obfitowały w znane cykle horrorów, jak "Koszmar z ulicy Wiązów", " Halloween", "Piorun z jasnego nieba" czy "Kruk".
Współczesny horror - lata 90.-2000
Horror lat 90. - postmodeny pesymizm
W latach 90. kino grozy nabrało cech postmodernistycznych. Dominowały mroczne, pesymistyczne wizje rzeczywistości ukazane w filmach "Siedem" czy "Milczenie owiec".
Kino grozy XXI wieku - różnorodność i eksperymenty
Współczesne horrory odznaczają się dużą różnorodnością. Obok klasycznych slasherów powstają horrory egzystencjalne, psychologiczne i metafizyczne. Reżyserzy chętnie eksperymentują z formą.
Najciekawsze nowe projekty
Do najbardziej zauważalnych horrorów XXI w. należą m.in. "Obecność", "Babadook", "Dziedzictwo. Hereditary" czy "To". Gatunek wciąż się rozwija.
Blumhouse i przyszłość horroru
Blumhouse Productions - fabryka horrorów
Jednym z najważniejszych współczesnych producentów horrorów jest firma Blumhouse Productions. Specjalizuje się w nisko i średnio-budżetowych filmach grozy.
Charakterystyczne cechy filmów Blumhouse
Ich produkcje cechuje prostota środków, oszczędna narracja i skupienie na budowaniu napięcia. Blumhouse stoi m.in. za sukcesami "Paranormal Activity", "Uciekaj!" czy "Zakonnica".
Co przyniesie przyszłość?
Trudno przewidzieć, jak będzie rozwijał się horror filmowy. Być może przyszłość przyniesie nowe, zaskakujące wcielenia tego ponadczasowego gatunku.
Podsumowanie
Historia kina grozy to fascynująca opowieść o ewolucji artystycznej wyobraźni. Od ponurych, onirycznych wizji ekspresjonistów, przez kultowe potwory lat 30., aż po współczesne, psychologiczne thrillery. Gatunek ten przeszedł długą drogę, wciąż odradzając się w nowych odsłonach. Co przyniesie przyszłość? Być może zupełnie nowe oblicza strachu i przerażenia na kinowym ekranie. Jedno jest pewne - horror filmowy na zawsze wpisał się w historię kina.
Tagi
Udostępnij artykuł
